بررسی اثر تراکم بوته بر روند رشد دانه ژنوتیپ‌های جو (Hordeum Vulgare L.) در شرایط دیم

به منظور بررسی اثرات تراکم بذر بر روند رشد دانه ژنوتیپ‌های جو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از سه ژنوتیپ جو (ایذه، دو پر محلی و wi2291) و پنج تراکم بذر (100 ، 200 ، 300 ، 400 و 500 دانه در متر مربع) در سال زراعی 86- 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم‌آباد اجرا گردید. برای برآورد مؤلفه‌های رشد دانه، پس از گرده‌افشانی طی هشت مرحله نمونه‌برداری با فواصل زمانی پنج روزه، وزن خشک تک دانه اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که وزن سنبله با تعداد سنبله در متر مربع (**82/0- =r) و سرعت پر شدن با مدت پر شدن دانه (**78/0- =r) همبستگی منفی و بسیار معنی‌دار داشتند. همبستگی بین سرعت پر شدن دانه و عملکرد دانه منفی و بسیار معنی‌دار (**44/0- =r) و همبستگی بین مدت پر شدن دانه و عملکرد دانه غیر معنی‌دار بود. عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هکتولیتر و تعداد سنبله در متر مربع همبستگی مثبت و معنی‌دار و با سرعت پر شدن دانه همبستگی منفی و معنی‌دار داشت. روند تغییرات وزن خشک تک دانه هر سه ژنوتیپ جو نشان داد که بیش‌ترین وزن خشک تک دانه مربوط به تراکم 100 دانه در متر مربع و کم‌ترین وزن تک دانه ژنوتیپ یاد شده مربوط به تراکم 400 دانه در مترمربع بود. سرعت پر شدن دانه ژنوتیپ‌ها بین 213/1 تا 333/1 میلی‌گرم بر روز و به ازاء تراکم‌های مختلف بذر بین 321/1 تا 161/1 میلی‌گرم بر روز و برای اثر متقابل ژنوتیپ و تراکم بین 070/1 تا 620/1 میلی‌گرم بر روز متغیر بود. مدت پر شدن دانه ژنوتیپ‌ها بین 72/33 تا 72/38 روز و برای تراکم‌های مختلف بذر بین 70/32 تا 94/39 روز و برای اثر متقابل ژنوتیپ و تراکم بین 20/29 تا 38/45 روز در نوسان بود. به نظر می‌رسد در مناطق با شرایط آب و هوایی همراه با تنش‌های خشکی آخر فصل، استفاده از ارقام با سرعت پر شدن بیش‌تر دانه ارجحیت دارد.